söndag 27 juli 2008

Μήπως θά'πρεπε μιά γυναίκα;

Λογικά, θά'πρεπε να είναι γυναικείο έργο το στήσιμο ενός blog ή ενός site γιά τις γυναίκες που πέρασαν μέσα απ' τον κόσμο του ρεμπέτικου. Ή, καλύτερα, μιά συνεργασία μιάς γυναίκας κι ενός άντρα (αν κάποια ενδιαφέρεται, (σιγά...), ευχαρίστως θα συνεργαζόμουνα. Το μόνο που υπάρχει είναι η ιστοσελίδα-που έχω ξαναναφέρει-της ξένης(;) γυναίκας (http://www.violetta.demon.co.uk/) κι αυτή παρατημένη και κουτσή. Τελοσπάντων...

Εγώ, δεν είμαι ο μάντης Τειρεσίας που είχε "χρηματίσει" και ως γυναικεία υπόσταση, πριν επιστρέψει οριστικά στο φύλο του. Απλά, είμαι συμφιλιωμένος με τις γυναικείες ορμόνες μου, αυτές που κουβαλάει όλο το ανδρικό φύλο όπως,αντίστοιχα, και οι γυναίκες κουβαλάν αντρικές ορμόνες. Τις αγαπάω τις γυναίκες γι αυτό που είναι. Το ρεμπέτικο ήταν μιά αντρική ονείρωξη, αλλά θά'ταν σακάτικο χωρίς τις μυρωδάτες παρουσίες των γυναικών.
Μεγάλωσα μ' ένα πατέρα που μού'λεγε, όταν τύχαινε να κάνουμε τέτοιες κουβέντες, ότι οι γυναίκες δεν είναι φτιαγμένες γιά την τέχνη. Τρίχες κατσαρές... Οι γυναίκες του ρεμπέτικου ήταν μιά μαγεία, μιά έκσταση, ειδώθηκαν όμως, σα κομπάρσες της όλης ιστορίας, σα κερασάκι της τούρτας. Δε συνέθεσαν, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, ελάχιστες γράψαν στίχους. Απλά, οι λαϊκές γυναίκες εκείνων των καιρών (στην Ελλάδα) δε καταγίνονταν με τέτοια. Η θέση που είχαν μέσα στο Μικρασιάτικο κόσμο "ξηλώθηκε", όταν ήρθαν μαζικά οι μπουζουκάνθρωποι. Αν δε βολεύει και ακούγεται ξυνό, να το πω με πιό μαλακό τρόπο. Πέρασαν στο πλάι, οπισθοχωρήθηκαν, εκτός απ' το βαρύ πυροβολικό κάποιων σα τη Σωτηρία Μπέλλου ή τη Νταίζη Σταυροπούλου (τα λίγα χρόνια που έλαμψε). Η στάση αυτή συνεχίζει ως και σήμερα, στον απόηχο της "αναβίωσης" του ρεμπέτικου, εξαιρώντας πάλι το βαρύ πυροβολικό κάποιων ονομάτων.
Κλείνοντας, ο κόσμος του ρεμπέτικου, τοτινός και σημερινός, έχει φερθεί, κατά τη γνώμη μου, με αχαριστία απέναντι στα πουλιά που του τραγούδησαν...
(βλ. και ανάρτηση "H Ρίτα και η Ρόζα, οι δυό τούρνες, τα δυό σπάνια πουλιά" (http://www.elkibra-rebetiko.blogspot.com/)

Γιά νά' μαι ξεκάθαρος...

Υπάρχει μιά μόνο ιστοσελίδα (από γυναικεία πλευρά, καμιά από αντρική) γι αυτό που ονομάζουμε ρεμπέτισσες. Είναι η http://www.violetta.demon.co.uk// και φαίνεται να έχει εγκαταλειφθεί.

Δε πιστεύω στον όρο
ρεμπέτισσες! Στο βαθμό που υπήρχαν, πρόκειται γιά κάποιο αριθμό γυναικών που στη νεότητά τους (και κάποιες, παραπέρα), ξέφυγαν απ' τους γνωστούς γυναικείους ρόλους και μπήκαν στους χώρους της μαγκιάς, ή τραγούδησαν τραγούδια της. Aυτό δε στοιχειοθετεί αναγκαστικά, γιά μένα, τον όρο ρεμπέτισσα. Οι γυναίκες είναι πάντα κάτι άλλο. Όταν είναι μπερδεμένες (και είναι ακόμα) και αντιγράφουν αντρικούς ρόλους και συμπεριφορές, το κάνουν γιά ένα διάστημα. Αν το συνεχίσουν, κάποια στιγμή μετανιώνουν, Οι παραδοσιακοί αντρικοί ρόλοι δεν είναι προς αντιγραφή, κάποια φορά πρέπει να το καταλάβουμε, να κάτσουμε να το σκεφτούμε και να τους διαφοροποιήσουμε. Εμείς είμαστε που φτάσαμε τον κόσμο ως εδώ, στο χείλος της καταστροφής. Οι "Θάτσερ" κι όλες που θά'θελαν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, να τη μιμηθούν, επιτείνουν το κακό και σπρώχνουν κι αυτές προς το γκρεμό. Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ, Η ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΔΕ ΠΕΡΝΑΕΙ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΑΝΤΡΙΚΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ!

Οι ρεμπέτισσες λοιπόν, και ολονών το μυαλό πάει στη Σωτηρία Μπέλλου, άντε και στη Νταίζη Σταυροπούλου που η φωνή της έμοιαζε με του Στράτου. Μήπως κάτι λέει αυτό; Σίγουρα υπήρχαν κι άλλες, λιγότερο ή περισσότερο. Από πού αντλούμε όμως πληροφορίες; Aπό στίχους τραγουδιών που γράφτηκαν από άντρες (κυρίως του Τούντα); Στην ελλιπή ιστοσελίδα που ανάφερα παραπάνω, εξυποννοείται πως όσες τραγούδησαν ρεμπέτικα ήταν ρεμπέτισσες. Είναι έτσι; Η Γεωργία Μηττάκη που τραγούδησε με άψογο τρόπο κάποια ρεμπέτικα και μικρασιάτικα, ήταν Μικρασιάτισσα ρεμπέτισσα ή τραγουδίστρια παραδοσιακών/δημοτικών; Γιά να το τοποθετήσω πιό καθαρά, μιλώντας γιά το χώρο της μουσικής, ρεμπέτες/ρεμπέτισσες είναι, γιά μένα, αυτοί οι άνθρωποι που ήταν ή βρέθηκαν σ΄αυτό τον κύκλό πραγμάτων και σταμπαρίστηκαν τόσο βαθιά που έμειναν μέχρι το τέλος εκεί, με ότι μαγικό και αυτοκαταστροφικό αυτό μπορεί να συνεπάγεται. Οι άντρες μείναν μέχρι το τέλος, γιατί εμείς όταν κολλήσουμε σε κάτι δύσκολα ξεκολλάμε. Οι γυναίκες όμως είναι αλλιώτικα πλάσματα. Έχουν άλλα βιολογικά ρολόγια μέσα τους. Μπορεί να κολλήσουν ευκαιριακά σε μιά κατάσταση (με χαρακτηριστικά αντρικής ονείρωξης, σα τα ρεμπέτικα) αλλά, γιά διάφορους λόγους, κάποια ώρα βαριούνται το ίδιο και το ίδιο, αποσύρονται, αφήνονται να τις αποσύρουν, χάνονται απ' την πιάτσα.

Η θητεία λοιπόν, σε κάποια νεανική ηλικία, σε μιά μαγική γιά μας, ψυχοφθόρα γιά κείνες κατάσταση, δε μου αρκεί γιά να τις ονομάσω ρεμπέτισσες. Το αν κρατήσανε κάτι μάγκικο κι αφού φύγανε, είναι κάτι άλλο.

Τα ρεμπέτικα είναι ένας ανίατος βάκιλλος. Αν σου φύγει, κάποιο λάκκο έχ' η φάβα. Μάλλον τα πλησίασαν γιά το κέφι τους, γιά διάφορους άλλους λόγους, από καπρίτσιο...


Οι παλιότερες Μικρασιάτισσες Ρόζα Εσκενάζι, Ρίτα Αμπατζή, Μαρίκα Πολίτισσα, Άννα Παγανά, Μαρίκα Καναροπούλου, Κατίνα Χωματιανού κλπ. κλπ., που ήταν φωνές μ' όλη τη σημασία της λέξης εγκατέλειψαν κι εξαφανίστηκαν (πλην τη περίπτωση του σκληρού καρυδιού που λεγόταν Ρόζα Εσκενάζι), εν μέρει λόγω εξοστρακισμού και εν μέρει γιά να "τακτοποιηθούν". H νέα φουρνιά, οι Ελλαδίτισσες, ήταν "άλλου παπά ευαγγέλιο". Οι συνθήκες είχαν αλλάξει, οι προοπτικές και οι αμοιβές άλλαζαν και, παρέμειναν σα τραγουδίστριες στις εταιρίες ή στα μαγαζιά. Άλλωστε, όταν μιλάμε, ας πούμε, γι αυτές που συνεργάστηκαν με τον Β. Τσιτσάνη, Γ. Παπαϊωάννου κλπ., δε μιλάμε πιά γιά ρεμπέτικα, άσχετα αν τα λέμε όλα έτσι.

Γνήσιες ρεμπέτισσες, με την ειδικότερη και τη γενικότερη έννοια ήταν μοναχά η Ρόζα Εσκενάζι (από τις παλιές) και η Σωτηρία Μπέλλου. Στο γκεζί ως το τέλος, ανάλλαγες! Ανάλαφρη, κρυστάλλινη και παμπόνηρη η μιά, βαρέων βαρών η άλλη...

Δήμητρα Μπουρνοβαλιά / DIMITRA BOURNOVALIA

Πλήρης έλλειψη βιογραφικών στοιχείων

Δισκογραφία από Διον. Δημ. Μανιάτη

1934

  1. Στην Πόλη δεν ξαναπατώ, ODEON Ελλάδος, GA-1809 GO-2106 - Δήμητρα Μπουρνοβαλιά/Ιάκ. Μοντανάρης - χασικλίδικο, ζεϊμπέκικος

Γιατί δε συνέχιζαν οι γυναίκες;

Όπως είναι γνωστό, κι όπως μπορείτε να δείτε στις δισκογραφίες των γυναικών τραγουδιστριών του ΄30, οι περισσότερες απ΄αυτές είπαν κάποια τραγούδια και μετά εξαφανίστηκαν. Το γιατί, δε θα το μάθουμε ποτέ. Πολλές απ΄αυτές ήταν ιδιαίτερα ικανές, κι όμως... Μπορούμε, με τα γενικότερα στοιχεία που έχουμε, να κάνουμε κάποιες υποθέσεις (που ισχύουν σίγουρα, και στις σημερινές καταστάσεις)...

Όπως καταλαβαίνετε, σ΄εκείνες τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες της δεκαετίας του ΄30, το πέρασμα μες τη δισκογραφία άνοιγε κάποιες προοπτικές. Οι αμοιβές βέβαια των εταιριών, συνδυασμένες με το τραγάνισμα των διαφόρων "κορακιών", άφηνε ένα ελάχιστο υπόλοιπο. Όμως, αν τα πράγματα πήγαιναν καλά, αν το προϊόν πουλούσε και η τραγουδίστρια γινόταν αρεστή, άνοιγε ο δρόμος των μαγαζιών, των γλεντιών, των πανηγυριών κλπ.. Εκεί πέφταν λεφτά.

Τα μαγαζιά όμως σήμαιναν κάθοδο σ΄ένα κόσμο δύσκολο, σκληρό, με επεισόδια κλπ. Δύσκολα πράγματα γιά μιά γυναίκα. Το κοντινό περιβάλλον, ο σύζυγος (αν υπήρχε), ο αγαπητικός, δεν ήθελαν. Ο Καζαντζίδης, πολύ αργότερα, δεν άφηνε την Καίτη Γκρέϋ ούτε το μπράτσο της ν΄αποκαλύψει πάνω στο πάλκο...

Μετά, υπήρχε και το άλλο γνωστό. "Γιά να σε βγάλω, θα μου κάτσεις...". O συμπαθέστατος, μάρκα μεγάλη, Στέλιος Κερομύτης, όταν τους ξαναβγάλαν στα γεράματα στο Κύτταρο, τον πλησίασε μιά ξετρελαμένη φοιτητριούλα.
- Θα με μάθετε μπουζούκι;
- Αμέ, γιατί όχι; Θά΄χουμε όμως κι ένα ειδυλλιάκι..., της απάντησε εκείνος.
Έτσι είναι.

Αυτές που συνέχισαν δηλαδή, κάναν "παραχωρήσεις"; Δε το ξέρουμε. Εξαρτάται γιά ποιά μιλάμε, πως διαχειρίζονταν τις λεπτές ισορροπίες κλπ.

Τασία Βρυώνη - TASIA VRIONI

(με δείγμα της φωνής της)

Περασμένη και η Τασία στα αζήτητα... Ξέρω ανθρώπους που είχαν συναντήσει τον Κερομύτη . Κανείς δε τον ρώτησε γι αυτή, ούτε κι εγώ που δε σκεφτόμουνα τέτοια, όταν ψιλομίλησα μαζί του. Η συνηθισμένη πληροφορία είναι, "έκανε σιγόντο στον Κερομύτη".
Ακούστε τη λοιπόν την Τασία να τραγουδάει μαζί με το Στέλιο Κερομύτη στο τραγούδι, "ΕΑΝ ΔΕΝ ΗΣΟΥΝ ΦΘΙΣΙΚΙΑ". Προσέξτε στους στίχους ότι αυτή είναι φθισικιά κι ο αρσενικός της λέει "κοίτα με πως κατάντησα"... Προσέξτε ακόμα πόσο όμορφα τραβάει το "γειάααασου, Τασία μου", όταν χαιρετάει τον εαυτό της στο τέλος του τραγουδιού.

Την Τασία την έβαλε στη δισκογραφία ο Στέλιος Χρυσίνης ("Τον Χρυσίνη τον πρωτάκουσα στο μπαράκι του Βρυώνη στον Πειραιά το 1932 ή 33. Ήμουν παιδί. Μέσα, πίσω από ένα σιδερένιο στρογγυλό τραπεζάκι, αυτός έπαιζε μπουζούκι και ο Παναγιώτης, ο αδελφός του κιθάρα, κι απ έξω ουρά για να τον ακούσουν...")


Πού ήταν το μπαράκι του Βρυώνη, δε κατάφερα να μάθω. Υπήρχε μιά γειτονιά στον Πειραιά που λεγόταν Βρυώνη, εξαιτίας ενός νεοκλασσικού σπιτιού που είχε ένα εντοιχισμένο ρολόι στην πρόσοψή του. Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού ήταν γιατρός. Έχουν όλ΄αυτά κάτι να κάνουν μ΄αυτό το κορίτσι; Άγνωστο. Επίσης, κάποια Φωφ. Βρυώνη έχει τραγουδήσει 10 παραδοσιακά και ελαφρά τραγούδια στην εταιρία Acropolis Αμερικής - βλ. Μανιάτη, σελ. 9. Απλή συνωνυμία; Αν κάποιος/α ξέρει κάτι γιά την Τασία Βρυώνη θα ήταν ευπρόσδεκτο.

Δισκογραφία από Διον. Δημ. Μανιάτη

1937
  1. Ναζιάρικο, COLUMBIA Ελλάδος, DG-6289 CG-1560 - Τασία Βρυώνη/Π. Τούντας - ρεμπέτικο, χασάπικος
  2. Μ΄αυτά τα μάτια, COLUMBIA Ελλάδος DG-6289 CG-1561 - Τασία Βρυώνη/Κ. Σκαρβέλης - ρεμπέτικο, μπάλος
  3. Το κρίμα μου θα την εύρει, COLUMBIA Ελλάδος DG-6291 CG-1570 - Στ. Κερομύτης & Τασία Βρυώνη/Στ. Κερομύτης - ρεμπέτικο, χασάπικος
  4. Ο καβγατζής , HMV AO-2403, OGA-573 - Τασία Βρυώνη/Στέλιος Χρυσίνης - ρεμπέτικο, χασαποσέρβικος
  5. Η αριστοκράτισσα, HMV AO-2403 OGA-574 - Τασία Βρυώνη/Δ. Σέμσης(Σαλονικιός)/Γ. Πετροπουλέας - ρεμπέτικο, χασαποσέρβικος
  6. Εάν δεν ήσουν φθισικιά, HMV AO-2404 OGA-566 - Στ. Κερομύτης & Τασία Βρυώνη/Στ. Κερομύτης - ρεμπέτικο, ζεϊμπέκικος

Αγγέλα Μαρωνίτη - Παπάζογλου - ANGELA MARONITI - PAPAZOGLOU


Η άξια τραγουδίστρια που άφησε τις περισσότερες πληροφορίες, που είχε τη μικρότερη, ίσως, παρουσία στη δισκογραφία και περιμένει μιά φωτογραφία της στο Google...


Βιογραφικό

Αγγέλα Παπάζογλου Σμύρνη 1899- Κοκκινιά 17-8-1983.
Η Α.Π. το γένος Μαρωνίτη γεννήθηκε το 1899 στη Σμύρνη, πατέρας της ο διάσημος μουσικός Δημήτρης Μαρωνίτης ή Χιωτάκη, λόγω καταγωγής, έπαιζε σαντούρι και βιολί. Ανέβηκε στο πάλκο το 1910 σε ηλικία 11 χρόνων πλάι στον πατέρα της, μέχρι και το 1922. Το 1924 γνωρίζει τον Β.Π στα μουσικά στέκια της Αθήνας. Παντρεύονται το 1927 και το 1929 τυφλώνεται. Τραγούδησε σε 4 δίσκους 2 τραγούδια του άντρα της και 3 αμανέδες. Η κυρά Αγγέλα πέθανε τραγουδώντας 84 χρονών στο σπίτι της στην Κοκκινιά.
Περισσότερα για τη ζωή της Α.Π. στο θαυμάσιο βιβλίο του γιου της Γιώργη «ονείρατα της άκαυτης και της καμμένης Σμύρνης» που το συνιστώ ανεπιφύλακτα. Αξίζει να υπάρχει σε κάθε βιβλιοθήκη (εκδόσεις Ταμείου Θράκης).
http://www.pyxida.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=681


Δισκογραφία από Διον. Δημ. Μανιάτη

1930
  1. Ματζόρε μανές (Αν ήξερες τον πόνο μου) ODEON Ελλάδος, GA-1452, GO-1490 - Aγγελική Παπάζογλου, παραδοσιακό - ρεμπέτικο, μανές
  2. Καλέ, δε με λυπάσαι - ODEON Ελλάδος, GA-1542

1934

  1. Γαλατά μανές (Όταν σε βλέπω χαίρομαι), DG-6061 CG-1226 - Αγγελική Παπάζογλου, ρεμπέτικο
  2. Ντερβίσαινα ODEON Ελλάδος, DG-6061 CG-1225 - Αγγελική Παπάζογλου/Βαγγ. Παπάζογλου - χασικλίδικο, ζεϊμπέκικος